Okres zimowy to czas intensywnego ogrzewania mieszkań. Nie rzadko zdarza się, ze ludzie, aby utrzymać w domach ciepło chcą zrobić to za jak najmniejsze pieniądze. Ocieplają domy, uszczelniają okna, wymieniają na inne, bardziej szczelne, a do ogrzewania pomieszczeń i budynków stosują różne systemy ogrzewania: na paliwo stałe (węgiel, koks, drzewo, ekogroszek …), ciekłe: (oleje opałowe), gazowe (gaz płynny i ziemny) oraz elektryczne systemy grzewcze. Jeżeli jednak znajdujący się w budynku system ogrzewania nie wypełnia powierzonego zadania, często dokonuje się dogrzewanie pomieszczeń, wykorzystując piecyki gazowe bądź elektryczne. Piecyki takie, właściwie wykonane, eksploatowane, konserwowane i nadzorowane nie powinny stanowić zagrożenia dla mieszkańców domu. Wadliwe, bez dozoru często stają się przyczyną pożaru.

Najczęstsze przyczyny powstania pożarów w okresie zimowym w obiektach budowlanych to:

-      niewłaściwe i nieostrożne użytkowanie urządzeń grzewczych,

- pozostawienie bez dozoru włączonych urządzeń elektrycznych    nieprzystosowanych do pracy przez całą dobę

-      niefachowe przeróbki i brak konserwacji instalacji i urządzeń elektrycznych,

-     nieostrożne obchodzenie się z ogniem otwartym, w tym palenie papierosów.

Uwaga!

Strażacy przypominają podstawowe zasady eksploatacji urządzeń elektrycznych i grzewczych:

- stosować w budynku sprawdzone i dopuszczone do użytku urządzenia i systemy grzewcze,

- używać tylko tych urządzeń grzewczych elektrycznych i gazowych, które posiadają krajowe atesty i dopuszczenia, a w przypadku używania urządzeń sprowadzonych z zagranicy należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji producenta,

- nie stosować „naprawianych” bezpieczników topikowych oraz bezpieczników o większej mocy niż właściwe,

- pod żadnym pozorem nie wykonywać prowizorycznych podłączeń elektrycznych i przerabiać stałych instalacji oraz przedłużaczy elektrycznych,

- używać tylko tyle odbiorników prądu elektrycznego na ile obliczono moc instalacji elektrycznej, pamiętając, że nadmierne obciążenie instalacji powoduje przegrzewanie się kabli i przewodów oraz wypalanie styków w gniazdkach i puszkach,

- zawsze zlecać wykonanie przeglądów technicznych urządzeń elektrycznych i gazowych zgodnie z instrukcją obsługi osobom do tego upoważnionym,
- zlecać okresowe czyszczenie kanałów kominowych i wentylacyjnych - zaniedbania tych czynności często są przyczyną śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla, szczególnie podczas kąpieli w łazienkach wyposażonych w gazowe ogrzewacze wody,
- nie ustawiać elektrycznych urządzeń grzewczych bezpośrednio na podłożu palnym oraz w pobliżu materiałów łatwo zapalnych (np. mebli, firanek, itp) - zachować odległość minimum 50 cm

- elektryczne urządzenia grzewcze ustawiać tak, aby przedmioty palne nie mogły się z nimi zetknąć,

- chronić palne podłoże przed zapaleniem (np.: stosować niepalne podkładki pod gorącymi urządzeniami),

- podczas włączania lub wyłączania z sieci elektrycznych urządzeń grzewczych należy upewnić się czy została włożona lub wyjęta właściwa wtyczka,

- nie eksploatować uszkodzonych instalacji i urządzeń grzewczych zarówno elektrycznych, gazowych jak również na paliwo stałe,

- stosować wentylację pomieszczeń, wyposażyć pomieszczenia w czerpnie powietrza,

- nie pozostawiać urządzeń grzewczych bez dozoru osoby dorosłej,

- nie rozpalać piecyków, kominków z zastosowaniem materiałów niebezpiecznych pożarowo, cieczy łatwopalnych,

- stosować do urządzenia grzewczego paliwo przewidziane dla niego, o odpowiedniej wartości opałowej i konsystencji. Stosowanie niewłaściwego paliwa może uszkodzić piec, doprowadzić do rozszczelnienia przewodów spalinowych, może je zatkać, a w konsekwencji doprowadzić do pożaru, wybuchu lub zaczadzenia,

- w obiektach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego należy usuwać zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych oraz przewodów wentylacyjnych w celu zapewnienia ich odpowiedniej drożności jak również zapobieżenia zapalaniu zalegających tam zanieczyszczeń (głównie sadzy),

- przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne należy poddawać systematycznej kontroli, co najmniej raz w roku. Kontrole powinien przeprowadzać kominiarz posiadający do tego stosowne kwalifikacje i uprawnienia,

Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektów ogrzewanych paliwem stałym, ciekłym, gazowym jest zobowiązany do usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych, spalinowych, co najmniej:

1)   zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych od palenisk opalanych paliwem stałym – co najmniej 4 razy w roku,

2)      zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych od palenisk opalanych paliwem ciekłym i gazowym – co najmniej 2 razy w roku,

3)      zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych – co najmniej 1 raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej.

W wymienionych obiektach usuwa się zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej 1 raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.

Uwaga użytkownicy urządzeń gazowych!

Wszelkie zagrożenia, mogące powstać przy użytkowaniu gazu są wynikiem przede wszystkim braku należytej dbałości o instalację i urządzenia gazowe. Ważne, by nie dopuszczać do ich uszkodzeń mechanicznych i korozji. Ponadto:

- wszystkie odbiorniki gazu powinny być utrzymane w czystości i dobrym stanie technicznym. Pojawienie się sadzy, lub żółty płomień na palniku to oznaki wadliwego spalania gazu.
- włączone odbiorniki gazu powinny być na bieżąco kontrolowane. Kontroli nie wymagają te odbiorniki, których konstrukcja jest przystosowana do pracy bez dozoru.
- nie wolno zatykać przewodów wentylacyjnych. W prawidłowo działających urządzeniach gazowych, w przypadku braku odpowiedniej ilości powietrza, następuje niezupełne spalanie gazu i może powstać trujący, niewyczuwalny tlenek węgla (CO). Ponadto nadmierna zawartość w powietrzu produktów spalania gazu jest szkodliwa dla zdrowia.
- nie należy ogrzewać pomieszczeń kuchnią gazową. Grozi to poważnym zatruciem organizmu, zaś nowoczesne gazowe urządzenia promiennikowe wyposażone w katalizatory mogą być używane w pomieszczeniach o powierzchni powyżej 40m², w których ludzie nie przebywają na stałe.
- nie należy ustawiać gazowych urządzeń grzewczych w pobliżu materiałów łatwo zapalnych (mebli, firanek itp.). Zachowaj odległość minimum 0,6m.
- do zasilania urządzeń gazowych może być stosowany gaz płynny w butlach (propan-butan ). Warunkiem jest jednak instalowanie w jednym mieszkaniu, w warsztacie lub lokalu użytkowym nie więcej niż dwóch butli, przyłączonych do urządzeń gazowych , o zawartości gazu do 11kg każda.
- nie należy przechowywać butli gazowych w pomieszczeniach poniżej poziomu terenu. Przechowywanie butli np. w piwnicach i na klatkach schodowych, może powodować, że gaz propan-butan jako cięższy od powietrza zalegać będzie w pomieszczeniu grożąc wybuchem.
- nie należy użytkować instalacji na gaz płynny w obiektach wyposażonych w instalacje gazu ziemnego.
właściciel budynku mieszkalnego lub zarządzający budynkiem wielorodzinnym co najmniej raz w roku powinien wykonać przegląd techniczny i badanie szczelności instalacji gazowej, a także sprawdzić drożność przewodów kominowych. Czynności te mogą wykonać jedynie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

Zatrucia tlenkiem węgla:

W czasie trwania okresu grzewczego nasilają się również przypadki zatrucia tlenkiem węgla – CZADEM. Czad znany jest człowiekowi jako jedna z najgroźniejszych trucizn. Ten bezwonny, bezbarwny i pozbawiony smaku gaz jest przyczyną śmierci nie tylko samobójców ale też przypadkowych ludzi – w Polsce notuje się około 1400 zatruć rocznie! Ze względu na sposób działania czadu na ludzki organizm, gaz ten nazywany jest też cichym zabójcą.
Jest nieco lżejszy od powietrza, a to powoduje, że łatwo przenika przez ściany, stropy i warstwy ziemi.
Do organizmu czad wchłania się podczas oddychania, w płucach wiąże się z hemoglobiną, a ta jako karboksyhemoglobina ma uniemożliwiony transport tlenu, w skutek czego komórki, a w konsekwencji cały organizm staje się niedotleniony.
Należy wiedzieć, że tlenek węgla przy określonym stężeniu może być wybuchowy.

Do zaczadzenia w budynkach mieszkalnych, zwłaszcza w okresach zimowych, dochodzi na skutek tego, że wielu użytkowników mieszkań uszczelnia okna, drzwi przed zimnem, w ten sposób ograniczając wymianę powietrza - i do spalania paliwa nie dostarcza dostatecznej ilości tlenu. To jest przyczyną nie pełnego spalania paliwa w urządzeniach grzewczych, przez co właśnie powstaje tlenek węgla.
W wielu przypadkach dochodzi również do zaburzenia ciągu w przewodach kominowych i czad wydostaje się do przestrzeni mieszkalnej, zagrażając zdrowiu i życiu mieszkańców.

Co robić, aby uniknąć sytuacji stwarzającej zagrożenie zatruciem tlenkiem węgla w budynku?

Nie stosować do ogrzewania pomieszczeń, w których stale przebywają ludzie, gazowych, przenośnych urządzeń promiennikowych,
Nie ogrzewać pomieszczeń za pomocą kuchni gazowych,
W pomieszczeniach, gdzie występuje spalanie paliwa należy zapewnić skuteczną wentylację,
Nie zatykać kratek wentylacyjnych w drzwiach do łazienek oraz od przewodów wentylacyjnych,
Wszelkie prace naprawcze, przeróbki, konserwacje zlecać osobom uprawnionym,
Nie pozostawiać bez dozoru potraw na włączonej kuchence, w piekarniku,
Kupować nowoczesne i bezpieczne urządzenia, posiadające atesty, wyposażone w automatyczne czujniki zabezpieczające przed zanikiem ciągu, czy nieuzasadnionym wypływem paliwa,
Wyposażać mieszkanie w gaśnice proszkowe, samoczynne bateryjne czujniki dymu i tlenku węgla oraz gazu.